پایان نامه جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی در قانون تعزیرات حكومتی

مقدمه

امروزه پیشرفته بودن هر كشور را با شاخص های آموزشی و بهداشتی و درمانی آن می‌سنجند، هر قدر امكانات آموزشی و بهداشتی و درمانی برای مردم كشور بیشتر فراهم باشد به همان نسبت آن كشور از جایگاه و موقعیت بهتری در جامعة جهانی برخوردار است. در حال حاضر توجه به بهداشت بیش از درمان مورد نظر است و در این مورد سیاست هایی به منظور پیشگیری از شیوع بسیاری از بیماری ها صورت می‌گیرد كه هنوز هم این اقدامات كافی به نظر نمی‌رسد.

بالا بودن هزینه های دارو و درمان، كمبود بیمارستان های مجهز در بسیاری از شهرها، كمبود پزشك متخصص در بسیاری از نقاط كشور و كبود دارو و…  از جمله مسائل موجود در بخش بهداشت و درمان است كه برای برخورد با این مسائل باید تدابیر جدیدتر و مؤثرتری را اتخاذ نمود. 

مبحث اول:

تاریخچة جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی

تاریخ، بستر رشد اندیشه های بشری و منشأ شكل گیری بسیاری از هنجارها و مقررات اجتماعی است. بسیاری از مقررات و قوانین كنونی و پیشرفت های شگفت آور بشر مرهون تجربیات بلند تاریخی است. آگاهی از تاریخچه قوانین و مقررات علاوه بر آن كه انسان را با چگونگی تدوین و شكل گیری آن آشنا می‌سازد، او را در درك بهتر قوانین موجود یاری می‌دهد.

ما در این بحث طی سه گفتار به بررسی تاریخچة‌ جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی خواهیم پرداخت و با گذری بر تاریخ دوران باستان و دوران اسلامی، جایگاه این جرایم در آن دوران را مورد بررسی قرار خواهیم داد و پس از آن به تاریخچة این جرایم در تاریخ حقوق ایران اشاره خواهیم نمود.

گفتار اول: دوران باستان

«بیماری» واقعیتی است كه انكار ناپذیر كه در هر زمان و مكان و در مورد هر انسانی ممكن است پیش آید . به طور قطع می‌توان گفت یكی از مشكلاتی كه بشر از همان روزهای اوّل حیات خود در این كرة‌ خاكی با آن دست به گریبان بود. «بیماری» در انواع مختلف آن بود و بشر از همان ابتدا همانند سایر مشكلات در پی جلوگیری و رفع آن برآمد بر این اساس می‌توان توجه به درمان بیماری و راههای پیشگیری و علاج آن را از قدیمی‌ترین دغدغه های بشر و حرفة پزشكی را نیز از كهن ترین حرفه های رایج در جوامع بشری دانست. مطالعه تاریخ نشان می‌دهد كه به موزات رشد و پیشرفت این حرفه، هنجارها و قواعدی برای این حرفه به وجود آمد و صاحبان این حـِرُف در جوامع مختلف پیرو مقرارت خاصی قرار گرفتند. اكثر انسان های اولیه پاكیزگی و بهداشت فردی را بیشتر بنا به دلایل اعتقادی و ظاهراً به منظور آن كه در چشم خدایان خود پاك جلوه كنند رعایت می‌كردند.[1]

[1] موسی،‌ عبدالله ابراهیم، المسوولیه الجسدیه فی الاسلام، چاپ اول: بیروت، داربی حزم، 1416، ص142.

مفهوم جرایم درمانی

نویسنده لغت نامة دهخدا، واژة درمان را به معنای «علاج بیمار، مداوا و آنچه درد را بزداید و چاره بیماری كند» معنا كرده است.[1] به عبارت دیگر می‌توان آن را به معنای كلیة اقداماتی دانست كه برای مداوای بیمار و ریشه كن كردن یك بیماری، جلوگیری از گسترش و پیشرفت بیماری و ترمیمی‌دیگر ضایعات و اختلالات جسمی‌است بر اساس این تعریف مرحلة درمان در حقیقت، هنگامی‌آغاز می‌شود كه بیماری یا ضایعة جسمی‌كاملاً شناسایی شده و پزشك با توجه به نوع بیماری مداوای آن را آغاز كند. اما اصطلاح درمان در یك معنای وسیع تر به ویژه هنگامی‌كه در كنار واژة «بهداشت» به كار می‌رود شامل اقدامات تشخیصی نیز می‌گردد.

[1] دهخدا، علی اكبر،‌ پیشین ، ج7، ص 10653.

مفهوم جرایم دارویی

دارو در لغت به معنای هر چیزی است كه با آن دردی را درمان كنند یا جوهر و ماده ای كه قطع بیماری كند.[1] این واژه در قوانین مقررات جاری تعریف نشده و تنها برخی از انواع آن مانند داروهای اختصاصی و ژنریك تعریف شده است. به نظر می‌رسد قانونگذار به گمان روشن بودن معنای این واژه از تعریف آن خودداری نموده و به اصطلاح آن را به وضوحش واگذار كرده است اما با توجه به این كه این واژه در بسیاری از قوانین و مقررات جزایی به كار رفته و موضوع احكام و مجازات های فراوانی قرار گرفته و برخی مصادیق آن ممكن است مورد تردید قرار گیرد لذا مناسب تر آن است كه قانونگذار در قوانین و مقررات مربوط به جرایم دارویی به تعریف جامع و كامل این مفهوم مبادرت نماید.

[1] دهخدا، علی اكبر، لغت نامه ، ج7، چاپ دوم: تهران،‌ دانشگاه تهران، 1377، ص 10282.

فهرست مطالب

عنوان                                صفحه

مقدمه .................................... 1

فصل اول كلیات ................................ 7

مبحث اول: تاریخچه جرایم بهداشتی ، درمانی و دارویی 8

گفتار اول- دوران باستان........ 9

گفتار دوم- دوران اسلامی......... 13

گفتار سوم- تاریخچه جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی در حقوق ایران.............................. 17 

مبحث دوم- ماهیت جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی و تفاوت آن با تخلفات

انتظامی ............................. 20

گفتار اول- مفهوم جرائم بهداشتی، درمانی و دارویی 21

الف) مفهوم جرایم بهداشتی.. 21

 ب) مفهوم جرایم درمانی .... 23

 ج) مفهوم جرایم دارویی..... 25

گفتار دوم- اركان تشكیل دهندة جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی................................... 26

الف) عنصر قانونی .......... 27

 ب) عنصر مادی .............. 29

 ج) عنصر معنوی ............. 31

 گفتار سوم- تفاوت جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی با تخلفات انتظامی ............................ 34

 الف) تعریف تخلفات انتظامی . 34

 ب) تفاوت جرم با تخلف انتظامی 35

 ج) تخلفات انتظامی در امور پزشكی و دارویی    38

 مبحث سوم- جایگاه جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی در تقسیم بندی جرایم........................................... 41

 گفتار اول- جایگاه جرایم بهداشتی درمانی و دارویی در طبقه بندی

حقوق جزای اختصاصی ............. 41

گفتار دوم- جایگاه جرایم بهداشتی ، درمانی و دارویی از نظر مطلق و مقید بودن............................... 43

فصل دوم- مصادیق جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی در قانون تعزیرات حكومتی................................................ 49

 مبحث اول- مصادیق جرایم بهداشتی...... 50

 گفتار اول- جرایم مربوط به بهداشت محیط   51

 الف) جرایم علیه بهداشت عمومی 51

 ب) جرایم مربوط به بهداشت اماكن عمومی    55

 ج) جرایم مربوط به بهداشت مراكز تهیه و تولید و نگهداری و توزیع مواد

 خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی.. 59

 گفتار دوم- جرایم مربوط به تهیه، توزیع،‌‌ نگهداری و فروش مواد خوردنی،

 آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی.......... 62

الف) جرایم مربوط به تهیه و تولید مواد خوردنی، آشامیدنی،‌ آرایشی و بهداشتی......................................... 63

ب) جرایم مربوط به توزیع، عرضه و فروش مواد خوردنی،‌ آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی ........................................ 72

مبحث دوم- مصادیق جرایم درمانی....... 78

گفتار اول- جرایم مربوط به مداخلة‌ غیر مجاز در امور پزشكی و درمانی ............................ 79

گفتار دوم- جرایم مربوط به خودداری از پذیرش و ارائه خدمات به بیماران ..................................... 89

گفتار سوم- جرایم مربوط به اعمال سودجویانه در حرفة پزشكی....................................... 96

گفتار چهارم – جرایم مربوط به عدم رعایت ضوابط و مقررات حرفه ای ................................... 106

مبحث سوم- مصادیق جرایم دارویی....... 113

گفتار اول- جرایم مربوط به مداخله غیرمجاز در امور دارویی ..................................... 114

گفتار دوم- جرایم مربوط به سودجویی در امور دارویی 117

گفتار سوم- جرایم مربوط به خودداری متصدیان امور دارویی از ارائه خدمات................................. 121

گفتار چهارم- جرایم مربوط به تخلف از ضوابط و مقررات دارویی ..................................... 125

فصل سوم- مجازات جرایم بهداشتی،‌ درمانی و دارویی در قانون تعزیرات حكومتی

و مراجع صالح برای رسیدگی به این جرایم.......... 135

مبحث اول – مجازات جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی   136

گفتار اول- تعریف مجازات و انواع آن در حقوق جزای ایران............................................ 136

الف) مفهوم مجازات........... 136

ب) انواع مجازات در حقوق جزای ایران   138

گفتار دوم- ماهیت مجازات جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی...................................... 142

گفتار سوم- انواع مجازات جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی

در قانون تعزیرات حكومتی........ 147

گفتار چهارم – تخفیف، تشدید و تبدیل مجازات در جرایم بهداشتی،‌ درمانی و دارویی 153

الف) تخفیف مجازات........ 153

ب) تشدید مجازات.......... 154

ج) تبدیل مجازات........... 156

گفتار پنجم- مجازات شركت و معاونت در جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی................................. 157

مبحث دوم- مراجع صالح رسیدگی كننده جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی

و نحوة حل اختلاف در صلاحیت................ 159

گفتار اول- محاكم ذی صلاح برای رسیدگی به جرایم بهداشتی، درمانی و دارویی........................................ 159

گفتار دوم- اختلاف در صلاحیت.......... 161

نتیجه گیری ............................... 176

منابع و مآخذ.............................. 179

نمودار آماری.............................. 183