پایان نامه طرح خاورمیانه بزرگ و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

پایان نامه طرح خاورمیانه بزرگ و تأثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

فهرست 

چکیده  

مقدمه.  

نگاهی به تصویر تاریخی خاورمیانه.  

خودویژگی‌های جغرافیایی..  

ساختار اقتصادی، سیاسی و اجتماعی..  

تشکیل خاورمیانه مدرن.  

تاریخچه طرح خاورمیانه بزرگ…  

مبانی نظری طرح خاورمیانه بزرگ…  

الف. مفاد و مفروضه‌های طرح.  

۱٫ توسعه‌ی سیاسی: دموکراتیک‌سازی..  

۲٫ توسعه علمی ـ آموزشی..  

۳٫ توسعه اقتصادی..  

ب. خاستگاه و اهداف طرح. 

۱٫ راهبرد امنیت ملی آمریکا  

۲٫ نقش ملی آمریکا  

۳٫ اهداف خاورمیانه‌ای آمریکا  

ج. تأثیرات طرح بر امنیت ملی ایران.  

۱٫ چالش‌های امنیتی..  

۱ـ۱٫ چالش‌های نظامی..  

۱ـ۲٫ چالش‌های سیاسی..  

۱ـ۳٫ چالش‌های اقتصادی..  

۱ـ۴٫ چالش‌های هویتی..  

۲٫ فرصت‌های امنیتی..  

۲ـ۱٫ فرصت‌های ملی..  

۲ـ۲٫ فرصت‌های منطقه‌ای..  

برخی الزامات برای سیاست دفاعی ایران.  

نتیجه‌گیری و راه‌کارها  

فهرست منابع

خاورمیانه بزرگ شامل کلیه کشورهای جهان عرب، پاکستان، افغانستان، ایران، ترکیه می‌شود.
متن کامل طرح خاورمیانه بزرگ در روزنامه عرب زبان فرامنطقه‌ای الحیات چاپ لندن، مورخ ۱۳ فوریه ۲۰۰۴ درج شده است.
بیلیس، جان، کن بوث، جان گارنت و فیل ویلیانر، استراتژی معاصر، نظریات و خط مشی‌ها، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۴، ص۳، ریچارد اچ شوتز «مطالعات امنیت ملی قبل از جنگ سرد» در مطالعات امنیت ملی، اصغر افتخاری، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی، ۱۳۸۱، ص ۸۱
کمیسیون امنیت ملی آمریکا، استراتژی امنیت ملی آمریکا در قرن ۲۱، جلال دهمشگی، بابک فرهنگی و ابوالقاسم راه‌چمنی، تهران، انتشارات مؤسسه فرهنگی و مطالعات تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران ۱۳۸۱
جونز، پیتر (۱۹۹۸)، به سوی رژیم امنیت منطقه‌ای خاورمیانه، مسایل و راه حل‌ها، گزارش پروشه سیپری، استکهلم، دسامبر
متز، استیفون و داگلاس جانسون، «عدم تقارن و استراتژی نظامی ایالات متحده، زمینه و مفاهیم استراتژیک، عبدالحسین حجت‌زاده، ماهنامه نگاه، سال سوم، شماره ۳۱، بهمن ۱۳۸۱، صص ۵۵ ـ ۴۲
مرکز پژوهش‌های کاخ سفید «استراتژی امنیت ملی آمریکا» محمدحسن خانی و علی آدمی، ضمیمه فصلنامه‌ی مطالعات راهبردی، سال ششم، شماره دوم، تابستان ۱۳۸۲ ص۹
. هالستی، کماجی، مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، بهرام مستقیمی و مسعود طارم سری، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، ۱۳۷۳، صص ۲۰۷ ـ ۱۹۷ 

. بوزان، باری (۱۳۸۱)، خاورمیانه: ساختاری همواره کشمکش‌زا، ترجمه احمد صادقی فصلنامه سیاست خارجی، سال ۱۶، پاییز. 

. بوزان باری (۱۳۷۸)، مردم، دولت‌ها و هراس، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی 

. «استراتژی امریکا در خاورمیانه بعد از ۱۱ سپتامبر» روزنامه اعتماد، ۸ تیر ۱۳۸۲ (به نقل از البیان) 

. وعیدی، جواد (۱۳۸۳) «خاورمیانه بزرگ: هدف‌گیری ریشه‌ها» همشهری دیپلماتیک، شماره دهم، نیمه دوم اردیبهشت

. نقیب‌زاده، احمد، درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، انتشارات سمت، ۱۳۷۹، صص ۱۸۳ ـ ۱۸۰ 

مارتین، لی، نور، جی، چهره جدید امنیت در خاورمیانه، قدیر نصری، تهران، پژوهشکه مطالعات راهبردی ۱۳۸۳٫ 

. بوزان، باری (۱۳۷۸)، مردم، دولت‌ها و هراس، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی. 

چکیده 

هدف این مقاله توضیح مفاد و محتوا و تجزیه و تحلیل علل، انگیزه‌ها و اهداف طرح خاورمیانه بزرگ، با هدف واکاوی تأثیرات آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است. به عبارت دیگر، منظور پاسخگویی به این سؤالات اصلی و فرعی است: دلایل، انگیزه‌ها و اهداف ایالات متحده از ارایه این طرح چیست؟ این طرح، چه جایگاهی در راهبرد امنیت ملی، سیاست خاورمیانه‌ای و نقش ملی آمریکا دارد؟ چرا فرآیند دموکراتیک‌سازی خاورمیانه در شرایط بین‌المللی پس از ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ آغاز و تعقیب می‌گردد؟ بازتاب‌ها و پیامدهای امنیت این طرح، برای کشورها و جوامع خاورمیانه کدامند؟ و سرانجام، تحقق و اجرای این طرح چه چالش‌ها و فرصت‌های امنیتی را برای جمهوری اسلامی ایران در پی خواهد داشت.

پاسخ احتمالی این پرسش‌ها در چارچوب فرضیه ذیل مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت: «طرح خاورمیانه بزرگ به مثابه یکی از راهکارها و سازوکارهای کانونی در راهبرد پیشگیرانه و مرکز ثقل راهبرد کلان امنیت ملی آمریکا به منظور مقابله با تهدیدات نامتقارن، ضمن ایجاد تهدیدات و چالش‌های امنیتی مختلف، فرصت‌هایی نیز برای تأمین و تحکیم امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران می‌فرآیند.» 

در پایان، راه‌کارهایی برای بهره‌گیری جمهوری اسلامی از فرصت‌ها و دفع تهدیدات امنیتی این طرح ارایه می‌شود.